Geplubicieert door Blijf neutraal denken.
Evolutie draait om biologische vooruitgang. Het heeft miljoenen jaren geduurd om de mens te vormen zoals we nu zijn. Wetenschappers beseffen steeds meer dat de sleutel tot het begrijpen van onszelf en de toekomst ligt in het ontrafelen van wat we uit het verleden hebben geërfd. Helaas graven we vaak niet diep genoeg en vergeten we daarbij essentiële kennis.
Deze gedachtegang kwam ook naar voren bij het lezen van "Het water komt" van Rutger Bregman. Hoewel het boekje enig inzicht biedt, blijft het oppervlakkig en voegt het weinig nieuws toe. Het lijkt vooral bedoeld om angst aan te wakkeren over stijgend water. Ter vergelijking: Jan Terlouw's "Natuurlijk" biedt een rijker en grondiger perspectief op de materie.
Overigens roepen andere bronnen, zoals de Discovery-documentaires "Expedition Unknown: The Hunt for Our Ancient Ancestors" en het artikel van NIOZ "Fossiele algen onthullen 500 miljoen jaar klimaatverandering", boeiende vragen op over de invloed van het verleden op ons heden. Dit soort inzichten werpen licht op hoe onze levensstijl de klimaatsverandering versnelt, zoals ook wordt besproken in dit artikel.
Twee documentaire-afleveringen van Josh Gates' serie "Expedition Unknown" sprongen er echt uit. Ze bieden fascinerende inzichten door terug te blikken op onze verre voorouders en hoe hun leven ons hedendaagse bestaan beïnvloedt.
We vinden onszelf heel verstandig en beschaafd.
De levensboom van evolutie.
Alles wat we dachten te weten over evolutie – zoals het idee dat we direct van apen afstammen – is achterhaald. Een ontdekking in 2010 heeft dit beeld op z’n kop gezet. Het klassieke plaatje van aap tot mens klopt simpelweg niet meer.
De mensheid blijkt geen rechte keten van vooruitgang, maar eerder een grillige, weelderige stamboom - een boom met vertakkingen in alle richtingen. Helemaal bovenaan prijkt de moderne mens, de 'Homo sapiens'. Maar wat is er gebeurd met onze verwanten? En waarom heeft juist onze soort weten te overleven? Om dat te begrijpen, moeten we ver terug in de tijd duiken.
Zonder verleden is er geen heden. Toch lijkt de mensheid snel haar geschiedenis te vergeten. Hoewel we graag alles om ons heen willen veranderen, moeten we ons afvragen: leren we echt van de lessen uit het verleden? Neem bijvoorbeeld de coronapandemie. Het virus, of een variant daarvan, bleek al aanwezig te zijn in 1890. Zelfs kennis uit de jaren '50 van de vorige eeuw, die destijds zorgvuldig werd verzameld, lijkt vandaag de dag te zijn vergeten. Wat hebben we werkelijk geleerd?
Op het eerste gezicht lijken we een wereld van verschil met onze verre voorouders. We ontwikkelen nieuwe ideeën, stellen andere normen en omarmen het heden terwijl we het verleden loslaten. Maar hoe ver we ook zijn gekomen, we zijn vergeten hoe we gereedschappen uit steen kunnen maken, een vaardigheid die 2 miljoen jaar geleden essentieel was. Oude ambachten en kennis, zoals genezing vanuit de natuur en het besef van ons zelfherstellend vermogen, zijn inmiddels verloren gegaan. De natuur, die ooit ons medicijn was, is iets waar we steeds verder van wegdrijven. Met als gevolg: we zijn zieker dan ooit. Waar onze voorouders stierven aan infecties, sterven wij vandaag vaak aan welvaartsziekten, veroorzaakt door de uitputting van ons lichaam.
Door de evolutie in ons denken en de toenemende complexiteit van vakmanschap, zijn ook macht en geldzucht in ons naar boven gekomen. Economische groei is vaak belangrijker geworden dan mens, dier of natuur. Maar deze obsessie met vooruitgang heeft een keerzijde: onze innovatie lijkt steeds meer onze ondergang te worden. De mens heeft zichzelf op een voetstuk boven de voedselketen geplaatst, met desastreuze gevolgen voor de aarde. Als we niet ingrijpen, zal dit niet alleen ons, maar ook andere levende wezens en onze planeet ernstig beschadigen.
Zijn we echt zo verstandig en beschaafd?
We beschouwen ons als moderne en weldenkende wezens, maar onder onze huid klopt hetzelfde hart als dat van onze voorouders. Hebzucht, machtsdrang en angst voor de dood zijn er altijd geweest. Tegelijkertijd zijn liefde, moed en menselijkheid eigenschappen die ons ook vandaag de dag definiëren. Maar blijft deze balans bestaan? Zullen we ooit deze emoties overstijgen?
DNA: Ons genetisch kookboek
We delen 98% van ons DNA met chimpansees. Wat maakt ons dan zo anders? Het verschil is dat de mens begon met innoveren en kennis overdragen. Terwijl chimpansees nog altijd leren door observatie en vallen en opstaan, introduceerde de mens onderwijs, verkortte leerprocessen en legde daarmee de basis voor evolutie.
DNA wordt door genetici vaak vergeleken met een kookboek. Het bevat de recepten die bepalen hoe ons lichaam wordt opgebouwd. Maar dit kookboek is door de eeuwen heen een chaos geworden, een verzameling van notities en aanpassingen van onze voorouders. Wetenschappers zoals dr. Nathaniel Pearson kunnen door DNA-analyse niet alleen ontdekken waar we vandaan komen, maar zelfs tot 90.000 jaar terugkijken naar onze genetische oorsprong. Zo blijkt bijvoorbeeld dat sommige mensen nog DNA van de neanderthaler in zich dragen.
De evolutie herschreven
Recente ontdekkingen hebben onze kijk op de menselijke evolutie opnieuw gedefinieerd. De fossielen van "Little Foot," een Australopithecus die 3,67 miljoen jaar geleden leefde, hebben laten zien hoe belangrijk bipedie (tweevoetig lopen) was. Deze evolutie stelde hen in staat grotere afstanden af te leggen dan andere primaten. Little Foot werd in 1994 ontdekt in de Sterkfontein-grotten in Zuid-Afrika, ook wel de "wieg van de mensheid" genoemd. De vondst herschreef de geschiedenis van onze menselijke oorsprong.
Vandaag de dag zijn we echter nauwelijks zelfvoorzienend. We zijn afhankelijk van complexe technologieën en een wereldeconomie die draait om winst. Dit roept de vraag op: als werktuigen ons zo’n evolutionair voordeel gaven, waarom stierven veel menssoorten dan uit? Het antwoord ligt mogelijk in Pondoland.
Klimaatverandering en menselijke overleving
Zo’n 30.000 tot 40.000 jaar geleden overleefden homo sapiens een planetaire klimaatsverandering door zich aan te passen. Terwijl andere menssoorten, zoals de neanderthalers, uitstierven door hun beperkte levensstijl (gericht op groot wild dat schaars werd), vonden onze voorouders in Pondoland een toevluchtsoord. Door flexibiliteit en innovatie konden zij hun voeding aanpassen en overleven.
De lessen van toen zijn nu relevanter dan ooit. De mens is zowel generalist als specialist; dit aanpassingsvermogen stelt ons in staat om te leren en te overleven. Maar hoe flexibel zijn we vandaag de dag? Terwijl onze planeet opnieuw verandert – ditmaal door ons eigen toedoen – moeten we ons afvragen of we dezelfde veerkracht hebben als onze voorouders.
Het heden als waarschuwing
We leven in een wereld waarin technologie ons leven vergemakkelijkt, maar tegelijkertijd maakt het ons kwetsbaar. Rampen zoals pandemieën laten zien hoe afhankelijk we zijn geworden van economische systemen en globalisering. Onze voorouders overleefden omdat ze verbonden waren met de natuur en wisten hoe ze voor zichzelf moesten zorgen. Kunnen wij dat nog steeds?
We moeten beseffen dat onze huidige levensstijl niet duurzaam is. Het economisch belang dat we boven alles stellen, verwoest de aarde en vergroot de kloof tussen rijk en arm. Willen we een gezonde toekomst voor de volgende generaties, dan moeten we opnieuw leren leven in harmonie met de natuur. Door onze bossen te behouden, de CO2-uitstoot te verminderen en het verschil tussen arm en rijk kleiner te maken, kunnen we niet alleen de aarde, maar ook onszelf gezond houden.
Onze voorouders, de homo sapiens, zorgden ervoor dat wij konden voortleven. Nu is het aan ons om hetzelfde te doen voor de generaties na ons. De vraag is: zijn we bereid een stap terug te doen en te kiezen voor een duurzamere, meer bescheiden wereld waarin economie niet langer belangrijker is dan de aarde die ons leven ondersteunt?
Maak jouw eigen website met JouwWeb